An Fhraing ann an staing

Bha a h-uile càil air bhoil air sràidean Pairois an-dè. Tha an riaghaltas gu mòr airson coireachan a thoirt do companaidhean airson cuidhteas fhaighinn air duine sam bith fo aois 26 aig àm sam bith sa chiad dà bhliadhna den chùmhnantan aca. Tha an riaghaltas den bheachd gun cruthaich sin obair gu leòr agus tha cruaidh fheum air obair anns an Fhraing sna làithean seo. Cha mhòr nach robh a h-uile mac màthair tàmailteach leis a sin agus thug iad na sràidean orra an-dè. Thàinig feadhainn den òigridh a-steach bhon iomall a’ bhaile ge-tà agus thug iad ionnsaidh an aghaidh a’ phoilis. Tha a leithid den ghràisg sin a’ dol ris an canar ‘les casseurs’ san Fhraing. Bu choma leis na Frangaich ma bhios na dhaoine ud an sàs sgrios sna sgìrean fhèin ach nuair a tha iad a’ briseadh a h-uile sian taobh a-staigh Pairois, uill, ‘s e rud eile a th’ ann an sin.
Cha do mhothaich an saoghal an stailc nàiseanta, cha robh uidh aig na sianalan telebhisean ach ann an sabaid a bha a’ dol air adhart eadar a’ phoilis (CRS) agus les casseurs.
Tha an Fhraing ann an staing gu dearbh ach ann an dòigh bha coltais ‘retro68’ air a ghnothaich. Aig an àm ud thug na h-oileanaich agus na h-aonaidhean na sràidean orra ach bha mòran airson ar-a-mach buileach glan agus bha amas aca dùthaich chomanach fhaighinn. An diugh chan eil iad ag iarraidh ach a bhith nan deagh chalpairean. ‘S e ri linn sin a tha na botail agus na breicean a’ seòladh chun loidhneachan phoilis. Ach ‘s e geama diofraichte a th’ ann san làithean seo: tha gaoth fhuar ‘globalisation’ a’ sgreuchail tron sean taigh.
Bha stailc ann an Alba cuideachd ach bha e na bu sìobhalaichte.

Hìortach: blog astràilianach eile

Chunnaic mi Hìortach an diugh ‘s e blog astràilianach a th’ann agus tha e air leth inntinneach. Tha e air a sgrìobhadh le fear ris an canar Raghnall. Chuir mi fios thuige mu dheidhinn www.tirnamblog.com agus s’ dòcha bi a chuid sgrìobhaidh a’ nochdadh nar measg a dh’ aithghearr.

Cothrom airson fhaidhleachan fuaim air Tìr nam Blòg?

Bha mi a’ leughadh blog gaelige agus èist mi ri seòrsa podcast. Lean mi ceangal gu an làrach seo agus sa bhad rinn mi seòrsa clàradh cuideachd. Chan eil mi cinnteach ciamar a tha a h-uile càil ag obrachadh gu ceart ach saoilidh mi gum bi e feumail dhuinn air Tìr nam Blòg ma bhios sibh airson faidhleachan fuaim a dhèanamh bho àm gu àm. Dè ur beachdan? Seo e:

Litrichean a tha a’ cur sìos air Gàidhlig.

Bidh fhios agaibh air a leithid, tha iad a nochdadh gu tric sna làithean seo bho dhaoine a tha a’ lorg leisgeil sam bith airson a chur sìos air a’ chanain. Tha sinn air a bhith deasbaid a leithid air ‘Fòram na Gàidhlig’
Uill, tha mi air a bhith a leughadh ‘Camhanaich’ (sgeulachdan goirid le Dòmhnall Iain MacÌomhair) agus leugh mi rudeigin a chuir nam chuimhne na litrichean seo:

‘Thèid sinn a-mach le ar beachdan air am foillseachadh air brataichean ar n-aineolais.’

Deagh, deagh naidheachd gu dearbh!

‘S e ceum mòr air adhart th’ ann. Rinn Comhairle na Gàidhealtachd co-dhùnadh an-dè airson aonad foghlaim tro mheadhan na Gàidhlig a chur air bhog ann an Inbhir Narann. Abair naidheachd, a-nis bidh Gàidhlig beò ann an Inbhir Narann air bilean ginealach eile. Tha mi uabhasach fhèin toilichte airson nam pàrant, tha iadsan air a bhith a’ strì airson an cuid coireachan airson bharrachd air 20 bliadhna.
Thuirt Sarah Ralph dhan Phress & Journal an diugh, ‘Tha daoine bruidhinn Gàidhlig ann an Inbhir Narann, mise nam measg, agus tha fhios agam gur e feadhainn a-mach mu dheidhinn ciamar a bu chòir dhuinn a bhith ag ionnsachadh canain eile a leithid Mandarin air sgàth ‘s gur e canan gnothaich a th’ann. Ach chan eil beatha mu dheidhinn gnothaich, tha i mu dheidhinn cultair agus dualchas.
Tha Gàidhlig mu chuairt oirnn., ‘s e ar cultar agus dualchas a th' innte. Tha i fhathast ga faicinn ann an ainmean àiteachean.
Thug iad bhuainn le fòirneart i. Chuir iad caisg oirre sna sgoiltean. Mar sin nuair a tha iad ag ràdh gur e chanan aig uchd bàis a th’ innte, cha robh i a’ bàsachadh gu nàdarra. Tha faireachdainn làidire agamsa mu a deidhinn.’
Sin thu fhèin Sarah, air sgath ‘s a h-uile càil a rinn thusa agus do chàirdean bidh Gàidhlig air ais aig cridhe ar coimhearsnachd. ‘S math a rinn sibh!

Fiosrachadh inntinneach mu dheidhinn Theàrlaich Bhòidheach

Leugh mi beagan mu dheidhinn beatha Theàrlaich bhòidheach an-diugh. Cha robh fhios agam gun do thadhail e air Lunnainn òs iosal ann an 1750 agus chuir e coinneamh air dòigh le faisg air leth-cheud Seumasaich ann am Pall Mall. Thug e fiù ‘s sùil air an Tùr Lunnainn agus às dèidh ceithir seachdainean thill e dhan Fhraing. A-rèir coltais ma dh’ fhaoidte gun d’ rinn e sgrìobh eile thar caolais na Frainge ann an 1752 cuideachd. Nan robh planaichean aig Teàrlach agus a luchd leantainn cha do thachair dad co-dhiù.
Roimhe sinn rinn an Fhraing cumhnant sìth le Sasainn ann an 1748 aig Aix-la Chapelle agus mar phàirt sin bha aig na Frangaich cuidhteas fhaighinn de Theàrlaich bhon dùthaich aca. Cha do dh’ fhàg Teàrlach ge-tà agus rinn iad an co-dhùnadh airson Theàrlach a chur ann an sàs. Air an rathaid dhan opera air an 11 latha den Dhubhlachd ghlac iad e le 1,200 saighdearan bhon Garde Royale agus taic bhon feachd poileas agus na Grenadiers. Chaidh a thilgeil a-mach ach cha robh e fada gus am biodh cogaidh a’ dol a-rithist agus bha fàilte agus furan ri fhaighinn airson Theàrlaich turas eile san Fhraing.
Tha e follaiseach gu robh eagal air na Frangaich gum biodh taic aig a Phrionnsa leis a’ ghràisg Pharisienne.
Tha mi air a bhith a’ leughadh ‘Bonnie Prince Charlie’, sgrìobhte le Fitzroy MacIllEathain, cha do leugh mi mòran fhathast ge-tà agus s’ dòcha gum bi fiosrachadh eile na bhroinn a bhios inntinneach dhomhsa.

An do leugh thusa a-riamh dad sam bith mu dheidhinn Theàrlaich a chuir iongnadh ort?

Bu chòir dhomh a bhith a' leughadh...

Bu chòir dhomh a bhith a’ leughadh Illusions Perdues (leabhar a sgriobh Honoré de Balzac anns an 19mh linne deug) airson a’ chùrsa Fhrangach a tha mi a’ dhèanamh ach thoisich mi a’ toirt sùil air dealbhan a rinn mi an uiridh air an t-slighe Phennine. Tha an t-slighe a’ ruith eadar Eadale ann an Derbyshire suas gu Kirk Yetholm ann an Alba. S’e turas air leth a bh’ ann agus ‘s iomadh rud a chunnaic mi agus iomadh caractair a thachair mi air. Tha mi an dòchas rudeigin a sgrìobhadh mu a dheidhinn ach tha mi caran trang an dràsta ach seo aon de na rudan a chunnaic mi.
Seo dealbh a thug mi mu còig mìle gu deas air a’ bhalla Ròmanach. Am bi nad chuimhne nuair a bha na Hippis gu math trang air busaichean, chaidh iad ris an canar ‘New Age Travellers’? Bha trioblaidean gu leòr sna ceithir ficheadan nuair a bha iad a’ gluasad bho fhèis gu fèis ann an taobh a deas Shasainn. Ma bhios sibh airson faighinn a-mach tuilleadh den sgeulachd sin seo làrach inntinneach dhut. Uill tha feadhainn dhaibh fhathast a’ cumail a’ dol ach chan eil iad furasta dhaibh, ann an 1994 thug an riaghaltas laghan ùra a-mach agus chuir sin bacadh mòr orra. Bha feadhainn dhaibh a’ lorg dòigh bheatha ùr ach bha feadhainn eile ga chleachdadh dìreach mar leisgeil a bhith mi mhodail agus ri goid msaa. Ach sin mar a bha e, ‘s e measgadh gu dearbh a bh’ annta eadar daoine snog agus gràisg: hippis cho sìtheil ‘s ghabhas agus seòrsa eile le a’ sìor dhol crogan Carslberg special le cù air sreang sa darna làimh.
Bha mi eòlach air duine a bha a’ fuireach air bus bho àm gu àm, trì tursan thachair mi air nuair a chaidh mi sìos gu Glastonbury agus rinn mi began obair le buidheann airson airgid a thogail airson a’ phàrtaidh uaine. Chuir mi mo tent ri taobh a’ bhus aig Steve. Aon madainn dhùisg mi gu math tràth, bha fuaimean uabhasach san achadh le daoine a’ sgreuchach agus a ruith siud’ s seo, bha a h-uile càil air bhoil. An uair sin chuala mi bragan agus fuaimean uabhasach eile. Mhothaich mi solas mi-nàdarrach a bha dannsadh air taobh mo thenta. Bha am bus na theine agus spreadh na h-uinneagan leis an teas. Ged’ s a fhuair a h-uile mac màthar a-mach gu sàbhailte bha cuisean fhathast cunnartach airson greis às dèidh sin. Dh’ fhàg iad coinneal a’ losgadh agus rinn i sgrios air a h-uile càil.

Mar a thuirt mi tha feadhainn de an Hippis fhathast a’ cumail a dhol agus tha an t-slighe Phennine a’ dol seachad taigh mar sin, taigh a chur nam chuimhne na faclan aig Neil Young;
’There’s a mansion on the hill,
Peace and Love live there still.’

Uill ri taobh an taigh bha bus a bha fada seachad air an turas mu dheireadh shìos gu Glaostonbury no Stonehenge. Bha e na laighe ann an droch stad gu dearbh ach bha fianais gu robh feadhainn fhathast ga chleachdadh mar bothan aig amannan sònraichte a leithid de latha na trì-suipeirean shaoil mi. Uill cha robh duine sam bith an làthair agus ‘s bochd sin, bhiodh e air a bhith inntinneach a bhith faighinn a-mach mu dheidhinn sgeulachd a’ bhus. An robh na hippis trang gus am biodh obair an latha aca ri chùl.

‘The times they are a’ changing.’

Bha e cho fuar ris a’ phuinnsean ach bha e grianach

Uill cha chreid mi nach bi sibh seachd searbh sgìth a-nis le dealbhan bho Inbhir Narann fo shneachd ach ‘s e sin fear eile dhut. Dh’ fhuirich mi aig an taigh an-diugh. Bha am poileas air an rèidio a-mach air ciamar a bu chòir dhut a bhith a’ fuireach aig an taigh mura robh an turas agad cudromach. Uill tha Gàidhlig cudromach nach eil ach tha pailteas ri leughadh chez-moi an dràsta agus mar sinn cha deach mi gu Obar Dheathain air an trèana aig 0900 ged’ s a bha e a’ ruith mar bu chòir. Aig dà mhionaid as dèidh na h-uaireach fhuair mi brath bhon oilthigh, ‘Cha bhi clasaichean ann an-diugh.’ Uill rinn mi deagh cho-dùnadh gun teagamh.
Thug sin cothrom dhomh a dhèanamh sgrìob siud ‘s seo a’ togail dealbhan. Tha mi duilich ach bha sin toradh dhith, nach bòidheach an stèisean fo sneachd agus leis a’ ghrian a’ deàrrsadh? Uill sin agad e bhuamsa a-nochd bhon phrìomh bhaile nam blogaichean Gàidhlig, bidh mi air ais le tuilleadh dealbhan den aon gné a-màireach.