Bochdainn no dìreach obair an latha?

Bha teas, tàirneanach agus dealanach ann an Roazhon an-dè. 'S e fìor choltas samhraidh a bh' annn. Suas aig a' bhuth mhòr nochd treas dèirceach. 'S te le soidhne a bh' ann. 'Tha dithis cloinne agam, chan urrainn dhom obair fhaighinn msaa... ' Cha mhor nach eil bùth mòr ann an Roazhon gun a leithid taobh a-muigh. 'S obair phroifeiseanta a th' annn airson feadhainn dhiubh tha mi cinnteach às, ach gun teaghamh chan eil gainnead fìor bochdainn agus truaighe.
Bha drochd naidheachd a' tighinn a-mach a Pharis. Bha sabaid mhòr, mhòr anns an Gare du Nord eadar a'phoileas agus oighridh a' bhaile. A rèir coltais rinn iad sgrìos air an àite agus bha luchd agus bha luchd subhiail fhathst tighinn a-steach air trèanaichean fad's a bha sin a'dol. Tha iad a-mach air an rèidio ciamar a tha sin ceangailte le Sarkozy (esan aon den luchd-taghraidh a tha feuchann ri fhaighinn a-steach an Elysée) agus droch bharail a tha aig an òigridh air.

Gòrdan a' gabhail spliuga

An robh an t-acras air Gòrdon Bochd?

Tha a ' bhid seo ri fhaighinn aig Guido Fawkes

Chan eil eagal orra ro bheurla.

‘S e an aon seòrsa buidheann poileataigich a th’ann an UDB ‘s tha an SNP ann an Alba ach an taca ris na nàiseantaich Albannach chan eil iad a’ dèanamh math idir a thaobh bhòtaichean sna bhogsaichean dubha. An seo tha iad a’ cur ‘c’haont’ gu feum san rosgrann beurla agus chan eil mòran diofar eadar an gnìomhair ud agus ‘want’ sa bheurla.

Niuclasach - cac coin duinne?

Air adhbhair air choireigin cha chreid mise nach eile ‘cac coin duinne’ gu mòran feum sa bhad seo no am bi e dìreach air sgath’ s gu bheil ‘ki gell’ a’ dèanamh co-fhuaim le ‘nukleel’?. Disathairne thug 40,000 sràidean Roazhon orra airson fianais an aghaidh cumhachd niuclasach a thogail agus cha robh gainnead de Bhreatnais ri fhaicinn air na brataichean. Bha daoine a’ mèarrsadh tro Lyon, Lille, Strasbourg agus Toulouse aig an aon àm. Gu dearbh tha iomairt an aghaidh ‘Cac coin duinne’ air a chur an gnìomh a-nis.
San dàrna dhealbh chì sibh am partaidh uaine no ‘Ar re c’hlas’. Tha muinntir na Breatainn bhig a’ cleachdadh am facal ‘glas’ san aon dòigh a tha sinn a’ cleachdadh ‘gorm’.

GATH 7 - An t-Earrach 2007

Deasaichte le Richard Cox

An sgriobhadh as uire sa Ghaidhlig. Sgeulachdan, aistidhean, bardachd agus comhradh.

Aireamh 7 - An t-Earrach 2007.

Ri fhaighinn bho: www.gaelicbooks.net

GATH 7

Sgeulachdan le:Fionnlagh MacLeoid, Des Scholes, Mona Striewe, Steaphanaidh Chaimbeul agusAlbert Camus (eadar-theangachadh le Iain S. Mac a' Phearsain)

Aistidhean le:Alasdair H. Caimbeul, Colm O Baoill, Coinneach Mac an t-Sagairt, DomhnallEachann Meek, Aonghas Padraig Caimbeul agus Anna Latharna NicGillIosa(agallamh!), Micheal Klevenhaus (eadar-theangaiche) agus Tormod E. Domhnallach

Bardachd le:Crisdean Whyte, Donnchadh Stiubhart, Padraig MacAoidh, Tonaidh Dilworth agusJanni Diez.

Buaidh Tighearnas nan Eilean fhathast a’ cumail a’dol?

Sgrìobh Chuc rudeigin o chionn greis agus thug e orm gu smaoineachadh. Bha mi an impis freagairt a chur air a bhlog ach aig cùl m’ inntinn bha cùisean fhathast air bhoil air sgath ‘s gun thachair mi air pìos sgriobhaidh mu dheidhinn beachd a tha aig na Frangaich ris na h-Ameireaganaich.

Tha mi air an suideachadh ann an Iarac/Iaran/Afghanistan air deasbad grunn tursan le Chuc agus tha mise den bheachd gur e gu math doirbh dhomhsa beachd sam bith a’ gabhail ris air ri linn ‘s nach eil earbsa sam bith agam san fhiosrachadh a tha tighinn a-mach sna àiteachean ud. Chan eil càil a fhios agam far am faigh mi no duine sam bith eile an fhìrinn. Cha chreid nach eil a h-uile naidheachd a tha tighinn thugainn a’ dol tro na làimhean salach de na dotairean-snaimh. Mar eisimpleir a h-uile turas a tha am prìomhairean Iaran faisg air miocrofon cò a dh’eadar-theangaicheas sin air ar son agus cò a phàigheas an neach-eadar-theangair. An tuirt e, ‘cuir crìoch air Israel’ no ‘cuir stad air cumhachd Israel’. Agus ma bhios thusa a’ fuireach ann an Tehran, mur a bi Beurla agad, am biodh sibhse a’ faighinn na thuirt Blair no Bush no dreach a chuir cuideigin car ann?

Nuair a rinn Rèidio nan Gaidheal cunntas-bheachd an robh na freagairtean gòrach no an e ceist ghòrach a bh’ ann sa chiad dol-a-mach? An e Ameireaga no Iaran a tha nas cunnartaiche? Uill faodaidh a h-uile càil a bhith cunnartach dhut ma tha thu faisg air làimh nuair a tha e a’ dol ceàrr. Ma tha do sgian air sgeilp sa chidsin, chan eil i cunnartach. Ma bhios i anns do phòcaid an ath-turas a thèid thusa dhan taigh-seinnse tha sin diofraichte. Agus ma bhios sibh a’ dol dhan taigh-seinnse le do sgian ort dìreach air sgàth gum bi sgian aig a h-uile mac-màthar eile, uill a-rithist bidh suideachadh gu tur buileach cunnartach ann. Tha fhios agam nach eil ball-airm niuclasach sa h-uile cidsin ach tha mi den bheachd gum bi feadhainn dhiubh a’ gabhail ris an t-samhla a tha siud.

Bha ar-a-mach sna stàitean nach eil? Bha ar-a-mach aig na Iaracaich cuideachd agus fiù ‘s aig na Frangaich. Tha e follaiseach gu bheil a h-uile turas a tha ar-a-mach ann bi coltas diofraichte tighinn às. Mus do thoisich an dàrna chogaidh Iaraic thàinig an Fhraing a-mach gu làidir an aghaidh Ameireaga aig coinneamh na Dùthchannan Aonaichte. Thug iad cogais an t-saoghail orra fhèin le stoidhle agus dh’argamaid iad puingean fileanta pongail. Chaidh an cabhlach thar a’ chuain ge-tà agus bha ‘freedom fries’ air an cruthachadh – dè tha ceàrr leis an fhacal beurla ‘chips’, chan eile agad ach aon facal a chleachdadh agus thusa gun fheum sam bith iomradh a thoirt air na Frangaich.

Cha toil duine sam bith cogaidh agus tha e ceart a bhith a’ dèanamh a h-uile oidhirp gus am bhith ga sheachnadh ach nuair a thig e gu aon agus gu dhà bidh na luchd-poileataics gan tòiseachadh agus coma leotha de am beachd a tha agamsa, thusa no Chuc.

Leugh mi gur e às a’ Bhreatainn Bheag a bha dithis às gach triùir den 70,000 Frangaich a chaidh a-null dha Ameireaga gus taic a thoirt dhan iomairt shaorsa. Chan e a-mhàin na Dòmhnallaich a’ cur beagan cruth air na Stàitean Aonaichte.

Co-dhiù, air ais dhan roinn Eòrpa far a bheil an Fhraing a’ leigeil a-steach beagan cultur Ameireaganach tron doras chùl a’ dh’aindeoin a bhith a’ gearain mu ‘mondialisation’ (dluth-chruinneas) aig an aon àm. ‘S iadsan a tha a’ ceannaich na tiops agus burgers ge b’e dè an t-ainm a th’ orra. Chan eil mòran thìde a-nis gus am bi a h-uile càil a’ dol fodha. Ach fuireach mionaid - a bheil fhios agad gur ann an tri bailtean ann an ‘Breizh Isel’ (’s e sin far a bheil fhathast beagan Breatnais) gheibh thu clàr-bìdh sa Bhreatnais taobh a-staigh am ‘McDo’ ma thogras tu?

Bratach àlainn

Chunnaic mi am bratach seo aig a’ chala shìos ann an àite ris an canar ‘Redon’. Bhe e air mullach tri gheataichean. Bha iad a’ feitheamh a’ dol suas an canàl eadar Naonad (Nantes) agus Brest. Tha an canàl seo a’ ruith suas tarsainn teas meadhan na Breatainn Bige. Bha cus uisge ann ge-tà agus bha an dùthaich air gach taobh den chanàl fo thuiltean agus cha robh cead aig duine sam bith a’ dol air adhart.

Chunnaic mi Poodle ann an Roazhon

Bha mise taobh a-staigh bàr eile, bha mi air fòn a’ cur do mo chèile agus bha beagan thìde agam gus am Metro mu dheireadh. Bha poodle a’ coiseachd mu cuairt agus thug e sùil air cù eile a bha faisg air an doras. An Staffordshire Bull Terrier as motha a chunnaic mi a riamh, ma dh’ fhaoidte am fear as motha san t-saoghal. Bha am poodle eòlach air ach co-dhiù rinn e mùin air a’ bhalla faisg air bòrd agus còta a bha na laighe air an làr. Bha e follaiseach nach robh sin an ciad turas a thachair sin leis gur robh grunn smail buidhe eile sa bhad ud. Shaoil mi air an fheasgar gu ruige sin.

Chaidh mi dhan choinneamh a’ cur buidheann nàiseantach Emgann air dòigh agus bha i uabhasach fhèin inntinneach.. Tha amas aig Emgann agus grunn buidhnean eile caidreamh politigeach a chur air dòigh airson na sluaigh a tha a’ sireadh beagan a bharrachd neo-eisimeileachd bho riaghaltas Frangach. ‘S e sin ri ràdh a leithid de na Basgich agus muinntir Corsica. Bha neach labhairt bho na Basgich ann agus tè bhon Guyana Frangach far an robh fhathast coloinidh aig an ‘Hexagon’. Nan robh muinntir fo smachd na Frangaich sa roinn Eòrpa den bheachd gu robh cuisean tàmailteach cha robh sin dad idir an taca ris an suideachadh thall an ameireaga a deas far a rèir an tè ud nach robh na Frangach a’ toirt suim sam bith dhan chànain, chultair no àrainneachd an àite. ‘S e buidheann taobh clì a bh’ annta ach tha mise den bheachd gur e mearachd a th’ ann airson iomairt nàiseantach no culturach a chur air dòigh fon àite sam bith taobh a-staigh an speactram politigeach. Ach ‘s e coinneamh gu math inntinneach a bh’ ann agus thuirt iad iomradh air an t-suidheachadh ann an Alba agus bha iad den bheachd nach robh neo-eismealachd fada a-mach bhuainn. ‘S e sin ri ràdh gum biodh sin ri fhaighinn aig an tagadh sa Cheitean ach tha fios againn uile chan eil cuisean cho buileach sìmplidh ri sin idir. Bha e follaiseach ge-tà gum biodh iad uile air an dòigh glan nan robh a leithid aca na tha againn ann an Dùn Èideann.

Tha iad measail gu dearbh air choinneamhan ann an Roazhon agus nuair a thàinig cùisean gu crìch chaidh mi a-steach coinneamh eile an aghaidh cumhachd niuclasach. Bha an coinneamh seo a’ dol ann an seòmar mhòr eile a bha faisg air làimh. A-nis bha e seachad air deach uairean agus shaoil mise nach bidh mòran thìde air fhàgail leis a’ choinneamh eile ach bha iad fhathast a’ dol aig cairteal gu na h-uarach. ‘S e fiosrachadh gu math inntinneach a bh’ ann ge-tà agus bha fear a-mach air ciamar a bhiodh 200 luchd-obrach aig stèisean niuclasach ach ma chuir thu an aon chnap airgid ris cumhachd eile a bha nas càirdeile dhan àrainneachd gheibh thu cothrom 10,000 a dh’ fhastadh. Mar a thuirt mi, bha a’ coinneamh ud fhathast a’ dol agus chaidh mi a-mach agus thèid mi a-steach bàr faisg air stèisean a’ mhetro. Fhuair mi leann agus mhothaich mi gu robh fear ameireaganach a’ bruidhinn ri fòn-làimh sa bheurla.
Bha e a-mach air a bhàr a bha sin, thuirt esan: ‘tha deichnear ann saoilidh mi, tè le pàisde, feadhainn eile a’ dèanamh còmhradh air an taobh eile agus tha fear eile dìreach tighinn a-steach, saoilidh mi gur esan faisg air da-fhichead bliadhna.’
‘Sin thu fhèin a bhalaich’, shaoil mi. Bha sin an dàrna turas sa chola-deug a chuir cuideigin tomhas air m’aois aig da fhichead. Nach math an t-eadar-sholas. Bha mise an impis a ràdh a leithid ‘tapadh leibh gu dearbh' sa bheurla ach bha an Ameireaganach fhathast bruidhinn agus chaidh e gu cnag na cùise.
‘ Tha mi a’ faicinn na coltais orra ach chan eil mi a’ tuigsinn dad den chànain idir agus tha sin a’ cur dragh orm. ‘S lugha orm an t-àite seo, tha e tàmailteach dhomh gach madainn nuair a dh’ èiridheas mi agus sin bidh mi a’ tuigsinn gu bheil mi fhathast san àite sgrìosail a tha seo. Chan eile aon rud math a th’ann agus‘s e sin gu bheil e blàth.’
Uill, nuair a bha e deiseil thuirt mise, ‘Ça va?’ dha. Cha robh mise airson còmhradh sa bheurla le cuideigin a bha sìos na inntinn agus a’ dubh-càineadh Roazhan. Gu ruige seo bha mise den bheachd gur e àite uabhasach fhèin càirdeil a bh’ ann agus bha daoine deònach gu dearbh a bhith bruidhinn riut sna bhàraichean agus àiteachan eile. Saoilidh mi gu robh an duine ud nam bheachd nach robh duine sam bith eile ann an Roazhon comasach a’ bruidhinn beurla ach nach robh fhios aige gur robh barrachd air 50,000 oileanaich sa bhaile? Co-dhiù, choimhead e orm le coltas eadar fiamh-ghàire agus eagal. Bha an duine bochd air chall. Ann an ùine nach robh fada thionndaidh fear a bha a’ deasbaid cor a’ Mhaghreb ris am ‘Patron’ rium agus dh’fhaighnich e dhìom, ‘Tha sin ceart, nach eil?’
‘Chan eil càil a fhios agam,’ fhreagair mise ach bha mi a-steach a’ chòmhradh a-nis co-dhiù. Sin mar a tha e ann an Rennes ma tha beagan Fraingis agaibh.
Gabh mi trì no ceithir glainneachan eile agus dh’ fhàg mi gus fòn a chuir gu Inbhir Narann.

Bha mùn a’ phoodle a’ dol nas fhaisge air a’ chòta ach bha trèana fon thalamh a’ feitheamh orm.

Fòram na Gàidhlig : a bheil e air a dhol fodha ?

Tha mise ga h-ionndrainn gu mòr, mòr. Dè a thachair ? A bheil fhios aig duine sam bith ?