‘S faoin a tha a’ strì (no turas don taigh-tasgaidh)

Chòrd e rium gu mòr aig an taigh-tasgaidh, bha x agus y a’ mineachadh eachdraidh agus dualchas an eilean sa Ghàidhlig. Thuirt x gu robh e a’ cur dragh oirre nach robh dad sam bith sa Ghàidhlig san taigh-tasgaidh agus b’ adhbhar a bh’ ann an sin nach robh ùidh sam bith aig an fheadhainn eile a bha an sàs a’ ghnothaich. ‘S caill a th’ ann an sin gu dearbh ach cha do smaoinich mi cus mu a dheidhinn. Nas anmoiche ge-tà as dèidh mi air a bhith an sàs crogain Grolsch air ais ann am Bogha Mòr thill e nam aire.

Bha mi a’ beachdachadh air an diofair eadar an Co-op ann am Bogha Mòr agus an taigh-tasgaidh thall an x. Uill sa Cho-op gheibh thu luchd-ceannaich, luchd-obrach, taisbeanadh bidhe agus bathair. Chì thu stuth bho na ceithir rannan ruadha ann an sin. Ma tha thu airson faighinn a-mach ciamar a tha sinn a’ cumail beò ann an 2006 bu choir dhut a’ dol a-steach den Cho-op agus gabh sùil air na sgeilpean. Ach tha e nas doimhne na sin, gheibh thu craic an àite. ‘What you see is what you get,’ mar a chanas iad. ‘S e muinntir gu math càirdeil anns a’ bhùth ud agus dhomhsa tha blas den dòigh-beatha ri fhaighinn ma choimheadeas tu air na luchd-ceannaich agus ciamar a tha iad a’ giùlain iad-fhèin. Rud eile ge-tà, nam biodh thusa nad neach-turais bhiodh e soilleir dhut gu bheil soidhnichean da-chànanach sa Cho-op. Bhiodh tu mothachail gur airson adhbhar air choireigin bha cànain eile cudromach dhan àite.

‘S e obair mhòr a rinn an fheadhainn a tha an sàs den ghnothaich san taigh-tasgaidh x ach ged a tha e a’ sealltainn eachdraidh an eilean gu luchd na beurla, dè tha e ag innse dhaibh mu dheidhinn cultair an àite? Gun a’ Ghàidhlig a bheil cunnart ann gum biodh an t-àite ud chan eil ach inneal-cogaidh eile airson a’ bheurla an aghaidh a’ chànain eile? Faodaidh tu a choimhead air dealbhan muinntir Ìle, aig na geamaichean gàidhealach, a bhuaineadh na monadh, a’ gabhail pinnt agus anns a h-uile suidheachadh eile a ghabhas. Mar a thuirt mi, tha a h-uile càil gun iomradh air a’ phrìomh cànain a bh’ aig mòran dhaibh. Tha mi glè dhuilich a ràdh ach tha mi den bheachd gur e coltais Orwellian air a h-uile càil san togalach sin. Chan eil e onarach dhan feadhainn a tha sna dealbhan ud a bhith gan taisbeanadh gun iomradh air a’ chànain a chleachd iad gu nàdarra. Tha rudeigin bunaiteach air a ghoid chan eil troimh mi-rùn ach dìreach aineolais. Ma dh’ fhaoidte gu bheil Ghàidhlig bho bhinn-bais ach carson a tha feum ann a bhith ga dubhadh às buileach glan bhon eachdraidh an sgìre fad ‘s a bha e fhathast beò.

A bheil an Iompaireachd Bhreatannaich fhathast beò agus a dhèanamh a dhìcheall ann an dòighean nach eil sinn comasach a thuigsinn? Ag obrachadh air a socair a-nis ach fhathast an làthair le amas a chur às a’ Ghàidhlig. Uill tha a’ chànain fhathast beò agus tha fianais dheth sa Cho-op ach chaidh a dhiùltadh bhon taigh-tasgaidh. Chaidh a dubhadh às bhon t-àm a chaidh ach tha grèim meata aice fhathast air an àm a tha an làthair.

Ma dh’ fhaoidte ghabh mi cus Grolsch ach tha mise den bheachd gur e Gàidhlig am fuaim a tha an eala-bhan a’ dèanamh nuair a tha i air iteig os cionn Aonad Chaluim Chille agus bith e mar sin gu brath siorraidh, ge b’ e cò os cionn an taigh-tasgaidh no a’ Cho-op. Tha cus Winston Smiths an sàs dheth agus bidh daonnan cuideigin a bhios deònach a chumail na coinnle a’ deàlrachadh san dorchadas. Bidh daonnan feadhainn a’ ruith an aghaidh an t-sruth làidir, aon-mhargaidh, aon-shaoghal, sannt airgid a tha gar mùchadh tro mheadhan na Beurla.